THIÊN HẠ ĐỀU MÊ CẢ

Người họ Phùng nước Tần có người con trai hồi nhỏ rất thông minh, lớn lên mắc chứng mê loạn: nghe tiếng hát thì bảo là tiếng khóc, nhìn màu trắng thì bảo là màu đen, ngửi mùi thơm thì bảo là mùi thối, làm điều quấy lại cho là làm điều phải. Trời đất, bốn phương, phải trái, nóng lạnh, trong óc anh ta đều đảo lộn, sai lầm hết.

Một người họ Dương bảo người họ Phùng:

-  Vị quân tử nước lỗ (Khổng Tử) nhiều tài nghệ, may ra trị được bệnh đó. Sao ông không qua bên đó hỏi thử xem.

    Họ Phùng bèn sang nước Lỗ, khi đi qua nước Trần, gặp lão Đam (Lão Tử), kể bệnh của con cho lão Đam nghe. Lão Đam bảo:

-  Làm sao ông biết được con ông mê loạn? Ngày nay, khắp thiên hạ đều mê hoặc về phải trái, hôn ám về lợi hại. Những kẻ bị bệnh đó nhiều quá tới nỗi không ai thấy nữa. Vả lại, một người mê loạn không đủ làm cho cả nhà khuynh đảo; một nhà mê loạn, không đủ làm cho cả làng khuynh đảo được; cả nước mê loạn, không đủ làm cho cả thiên hạ mê loạn được. Khi mả cả thiên hạ mê loạn thì còn ai làm cho nó khuynh đảo được nữa? Ví thử, khắp thiên hạ đều như con ông hết thì ngược lại chính ông mới là người mê loạn. Còn ai hiểu được cái ý niệm về buồn vui, mùi vị, âm thanh, màu sắc, phải trái nữa? Ngay lời tôi vừa nói với ông cũng vị tất là không mê loạn? Huống hồ, cái ông quân tử nước Lỗ kia, còn mê loạn hơn ai hết (lão Đam chê Khổng Tử mong dùng nhân nghĩa để cứu đời), thì còn trị bệnh mê loạn cho ai được nữa? Thôi! Ông về gấp đi, đừng hoang phí tiền bạc.

               Shaolaojia sưu tầm.