Triệu Văn Vương thích kiếm thuật nên trong cung có đến ba ngàn kiếm sĩ. Đám kiếm sĩ vì được trọng đãi nên thi nhau ngày đêm đấu kiếm trước mặt vua. Hàng năm có trên trăm kẻ chết nhưng vua Triệu vẫn không cảm thấy chán. Được ba năm, vận nước suy bại. Trong nước, giặc cỏ nổi như ong, dân tình đồ thán; bên ngoài, chư hầu xâm lấn đất đai. Triệu Thái tử là Khôi lấy làm lo lắng, cho mời bọn tả hữu, nói:

-   Ai thuyết phục được vua cha bỏ trò đấu kiếm thì thưởng ngàn vàng.

Bọn tả hữu nói:

-  Chỉ có Trang Chu[1] là thuyết phục nổi.

Trang Chu mới là ...Thiên hạ đệ nhất kiếm khách ?

-  Thái tử bèn sai người đem ngàn vàng tặng Trang Tử, Trang Tử không nhận nhưng cũng theo sứ giả tới yết kiến Thái Tử, bảo:

-  Thái tử có điều gì nhờ Chu tôi mà cho ngàn vàng?

Thái tử đáp:

-  Tôi nghe nói tiên sinh là bậc thánh trí nên kính cẩn dâng ngàn vàng để tiên sinh cấp cho người tùy tùng. Nay tiên sinh không chịu nhận thì Khôi tôi đâu dám thưa.

-  Tôi nghe nói Thái tử muốn cậy Chu tôi để trừ một tật đam mê của Đại vương. Lời tôi nói, trên thì trái với ý của Đại vương, dưới thì không làm tròn điều mà Thái tử ủy thác, tất sẽ bị tử hình thì ngàn vàng đó có ích gì cho tôi đâu? Trái lại, nếu tôi thuyết phục được, thực hiện được ý muốn của Thái tử thì trong nước Triệu này, tôi muốn gì mà chẳng được (kể chi đến ngàn vàng)?

-  Vâng. Nhưng vua cha chỉ tiếp các kiếm sĩ thôi.

-  Chu tôi đánh kiếm cũng giỏi lắm.

-  Hạng kiếm sĩ mà nhà vua tiếp toàn là bọn đầu tóc bù xù, mũ chụp xuống mắt, dải mũ thô xấu, áo vạt sau ngắn hơn vạt trước, mắt trợn tròn, ăn nói ấp úng… có vậy nhà vua mới vui lòng. Nay tiên sinh bận áo nhà Nho[2] mà vào yết kiến, chỉ e việc không thành.

Trang Tử bảo:

-  Vậy, Trang tôi xin bận trang phục của kiếm sĩ!

Ba ngày sau, Trang Tử bận y phục kiếm sĩ vào yết kiến Thái tử, Thái tử dẫn vào yết kiến Triệu Vương. Triệu Vương tuốt kiếm ra đợi. Trang Tử ung dung bước vào điện, thấy vua cũng không cúi đầu. Vua Triệu bảo:

-  Tiên sinh có điều gì muốn nhờ cậy quả nhân mà phải nhờ Thái tử dẫn vào?

Trang Tử đáp:

-  Trang tôi nghe nói Đại vương thích kiếm thuật nên xin được yết kiến để bàn về kiếm thuật.

-  Kiếm thuật của tiên sinh có gì đặc biệt để chế phục kẻ khác?

-  Kiếm thuật của Trang tôi cứ tiến mười bước thì giết được một người, cứ như thế suốt ngàn rặm cũng không ai cản được.

Triệu Vương mừng lắm, bảo:

-  Vậy là vô địch thiên hạ.

-  Cái đạo đánh kiếm của tôi là cố ý để lộ nhược điểm của mình cho địch nhân tấn công trước, tôi tấn công sau nhưng mà đâm trúng trước. Tôi xin được thử để Đại vương coi.

Vua Triệu bảo:

-  Tiên sinh hãy về nghỉ! đợi quả nhân chuẩn bị xong rồi mời tiên sinh đến.

Vua Triệu bèn cho các kiếm sĩ tỉ thí với nhau suốt bảy ngày, số người chết hơn sáu chục. Cuối cùng cũng chọn được năm, sáu người giỏi nhất. Vua Triệu ra lệnh cho họ cầm kiếm đứng chờ dưới điện rồi cho vời Trang Tử đến, bảo:

-  Hôm nay tiên sinh sẽ tỉ thí với đám kiếm sĩ của quả nhân – vua Triệu nói – Tiên sinh định dùng kiếm dài hay ngắn?

Trang Tử nói:

-  Kiếm nào tôi dùng cũng được. Trang tôi có ba thứ kiếm để Đại vương chọn lựa, nhưng trước tiên Trang tôi xin giảng về kiếm trước rồi sau xin biểu diễn cho đại vương xem.

-  Xin cho quả nhân được nghe!

 Trang Tử luận kiếm

-  Ba thứ kiếm mà Trang tôi thường dùng để đánh nhau với địch nhân, một là kiếm thiên tử, hai là kiếm chư hầu và thứ kiếm cuối cùng là thứ kiếm thường nhân.

-  Thế nào là kiếm thiên tử? Vua Triệu tò mò.

-  Kiếm thiên tử, mũi nhọn là Yên Khê, Thạch Thành (địa danh ở Nam kinh?); lưỡi là nước Tề và nước Đại; sống (Lưng kiếm) là nước Tấn, nước Ngụy; cán là nước Chu và nước Tống; chuôi là nước Hàn; có bốn rợ bao bọc, bốn mùa làm vỏ, lại có Bột Hải, có Thường Sơn làm đai, khống chế bằng ngũ hành; dùng thưởng phạt để quyết đoán, dùng Âm Dương để đóng mở. Mùa Xuân, mùa Hạ thì phù trì, mùa Thu mùa Đông thì túc sái. Thứ kiếm ấy một khi đâm tới thì không ai chống nổi, vung lên cao thì không ai có thể ngăn được, hạ xuống thì không ai chạy thoát, khi đã múa lên thì chung quanh không ai có thể lại gần được. Ở trên cao nó chém những đám mây nổi, ở dưới thấp nó chặt đứt được địa mạch. Dùng thứ kiếm đó có thể điều khiển được chư hầu, khống chế được thiên hạ. Kiếm thiên tử là như vậy.

Vua Triệu hoang mang, hỏi:

-  Thế nào là kiếm chư hầu?

-  Kiếm chư hầu thì mũi nhọn là kẻ sĩ trí dũng, lưỡi là kẻ sĩ thanh liêm, sống là kẻ sĩ hiền lương, cán là kẻ sĩ trung tín, chuôi là kẻ sĩ hào kiệt. Thứ kiếm ấy một khi đâm tới thì cũng không ai chống đỡ nổi, vung lên cao thì cũng không ai có thể ngăn được, hạ xuống thì cũng không ai chạy thoát, khi đã múa lên thì chung quanh cũng không ai lại gần được. Ở trên cao nó giống như mặt trời, tùy theo mặt trời, mặt trăng và các vì tinh tú mà nó chiếu sáng; ở dưới thấp nó giống như mặt đất vuông, theo bốn mùa mà vận hành; ở giữa nó hợp với tâm ý của muôn dân, đem lại thái bình thịnh trị cho bốn phương. Dùng cây kiếm ấy thì chấn động như sấm sét, trong bốn cõi không ai không qui phục, không người nào là không tuân theo mệnh lệnh của nhà vua. Kiếm chư hầu là như vậy.

-  Còn thế nào là kiếm thường nhân? Vua Triệu sốt sắng.

-  Kiếm thường nhân thì đầu tóc bù xù, tóc mai thì bồng lên, mũ chụp xuống mắt, dải mũ thô xấu, vạt áo sau ngắn hơn vạt trước, mắt trợn trừng, ăn nói ấp úng… Khi đấu kiếm trước mặt mọi người, trên nó chặt đầu chặt cổ của đối phương; dưới nó đâm thủng lục phủ ngũ tạng của đối phương. Kiếm thường nhân đại khái là như vậy. Không khác gì đá gà, sớm muộn gì rồi cũng toi mạng, không ích gì cho nước cho dân cả. Hiện nay, Đại vương ở ngôi chí tôn lại thích dùng loại kiếm thường nhân nên Trang tôi lấy làm lo lắng và trộm nghĩ là sai vậy!

Vua Triệu nghe thế bèn kéo Trang Tử lên điện, dọn tiệc chiêu đãi. Vua Triệu [xấu hổ] ba lần chạy quanh chiếu tiệc.

Trang Tử bảo:

-      Đại vương bình tĩnh, xin hãy ngồi xuống! Lời giảng về kiếm thuật của Trang tôi hết rồi. Bây giờ chỉ xin Đại vương cho được thử.

…

Sau lần gặp Trang Tử, vua Triệu suốt ba tháng không ra khỏi cung. Các kiếm sĩ thấy không được trọng đãi, một số bỏ đi sang nước khác, còn lại đều tự sát.

Lời bàn của Shaolaojia:

Không biết thầy dạy kiếm thuật cho Trang Tử là ai? Và Trang tiên sinh đã luyện kiếm như thế nào…? Không thấy sử sách chép lại (?). Nhưng xem ra kiếm pháp mà Trang tiên sinh sử dụng dẫu cách nay hơn hai ngàn năm vẫn cực kỳ sắc bén khiến hậu thế vô cùng ngưỡng mộ. Học võ thì phải học cách xuất quyền, xuất kiếm như Trang tiên sinh, trên thì phò xã tắc, dưới giữ yên thiên hạ.

Shaolaojia sưu tầm.