Bí ẩn khu mộ đá thiêng xứ Mường

Hàng nghìn cột đá nhấp nhô bên những nấm mồ ẩn hiện trong khu rừng mịt mùng không nhìn thấy ánh sáng mặt trời. Đó là lời kể về khu Thánh địa “Đống Thếch” của nhà lang Mường Động thuộc xã Vĩnh Đồng, huyện Kim Bôi, tỉnh Hoà Bình thời kỳ trước...

Bóng ma bên những cột đá

Nằm giữa núi rừng thâm u, những cột đá gần 400 năm tuổi vẫn đứng trơ gan cùng tuế nguyệt. Đó là điểm độc đáo của khu mộ cổ Đống Thếch (xã Vĩnh Đồng, huyện Kim Bôi, Hòa Bình) - một “kho báu” mang đậm bản sắc văn hóa xứ Mường Động.

Từ nhiều năm nay, hàng trăm mồ đá nằm im lìm u tịch và lạnh lẽo giữa vùng rừng núi Tây Bắc ấy là một bí ẩn lớn đối với bất cứ ai từng một lần đặt chân tới.

Những người dân bản xứ không biết nhiều về gốc tích hay truyền thuyết rừng mộ đá này. Họ kể rằng, trước đây khu vực này rất rộng, gồm hàng trăm ngôi mộ và hàng ngàn phiến đá chôn xung quanh. Người ta gọi cả quần thể ấy là rừng mộ đá.

Tất cả các ngôi mộ đều chôn ba khối đá cao phía đầu mộ thành một hàng, khối đá to nhất chôn ở giữa. Chân mộ chôn ba khối nhỏ hơn. Những khối đá cẩm thạch được xác định là mang về từ xứ Thanh, ở vùng này không có loại đá ấy. Phiến đá to nhất có chiều rộng hơn 1m, cao khoảng 4m, có phiến nặng hàng tấn.

Khu mộ là tâm điểm mang màu sắc kỳ bí, hoang đường. Những câu chuyện truyền miệng rỉ tai nhưng có sức lan toả rất nhanh khiến cho dân bản xứ đều sợ sệt e dè, ít người dám qua lại nơi đây. Chuyện rằng có một đoàn người ngựa nghỉ đêm bên những cột đá, đến sáng hôm sau người ta chỉ còn thấy hành lý và những con ngựa nhẩn nha gặm cỏ, tuyệt nhiên không thấy một bóng người.

Đến khi dân bản đánh liều vào xem thì phát hiện hành lý của đoàn người toàn là cuốc thuổng. Hoá ra bọn chúng là lũ trộm chuyên đào mồ trộm đồ cải táng.

Từ câu chuyện này, người dân thêu dệt thành nhiều chuyện khác không kém phần ly kỳ, huyền bí. Không ai biết gì về số phận những tên trộm đêm ấy, người dân vì thế ngày càng kiêng dè, sợ hãi khu đất thiêng.

Bí mật chôn dưới những ngôi mộ

Thông qua ông Bùi Văn Hùng, Phó Bí thư TT xã Vĩnh Đồng và ông Bùi Minh Lợi, Trưởng Ban văn hoá xã được biết, đây là cả một truyền thuyết về dòng họ Đinh - dòng họ quan lang, giàu có nhất của người Mường xưa, nó là “thánh địa” bất khả xâm phạm của nhà lang Mường Động. Những truyền thuyết về nó đến tận ngày nay vẫn chưa được khám phá hết”.

Ngay từ cái tên Đống Thếch cũng khiến cảm giác được cái huyền bí của nó. “Đống” là những nơi mồ mả, những nơi hoang vu ít người qua lại. Thếch là một địa danh đã có từ lâu, một địa danh riêng có của người Mường. Đống Thếch là một thung lũng nhỏ, cao ráo, bằng phẳng, trong đó, nhấp nhô hàng trăm hòn mồ cao thấp đứng cùng thời gian.

Bản dịch về một tảng đá lớn có nội dung như sau: "Ông Đinh Công Kỷ, tước Uy Lộc hầu, thổ tù kiêm cai quản vùng Mường Động. Sinh năm 1592, mất giờ sửu, ngày 13/10/1647. Khi chết được ban tước Chưởng vệ đề đốc Uy quận công. Đến ngày 22/2/1650 được đưa về huyệt trên núi bằng 15 xe tang, 7 con voi, 5 con ngựa...".

Các tảng đá này có kích thước, độ dài khác nhau và được lấy tận vùng đất Ngọc Lạc – Thanh Hoá. Các phiến đá to nhô lên khỏi mặt đất gần 3m và nặng đến hàng tấn, còn các phiến đá nhỏ nhô lên khỏi mặt đất chỉ khoảng 0,5m. Kích thước của các tảng đá ám chỉ những ý nghĩa riêng. Nó là nơi cắm dấu quyền lực của dòng họ Đinh.

Mường "ma" Đống Thếch bị bỏ hoang

Bốn xứ Mường nổi tiếng ở Hòa Bình đều có nghĩa địa dành riêng cho quan lang, thổ tù (những người có chức tước ngày xưa), nhưng chỉ khu mường ma Đống Thếch của tổng huyện Mường Động xưa còn tồn tại đến ngày nay.

Trước năm 1945, Đống Thếch vẫn được coi là xứ sở của người chết, cọp beo và các vị thần linh. Khi đó vẫn còn hàng nghìn ngôi mộ, rừng đá dày đặc, cao sừng sững, bị bao phủ bởi rừng cây cổ thụ, vô cùng âm u, lạnh lẽo. Truyền rằng khu mộ cổ như một mê trận kỳ bí, người lạ lạc vào sẽ chẳng tìm được lối ra, thành xương trắng giữa rừng. Đó là câu chuyện được thêu dệt nên để làm cho Đống Thếch càng bí ẩn, linh thiêng...

Đến năm 1946, quân giải phóng đến nơi này để luyện quân. Từ đó, người dân mới bớt sợ, cũng theo chân bộ đội vào rừng mộ. Những năm 80 của thế kỷ trước, dân Mường Bi mất mùa kéo xuống đào mộ tìm đồ cải táng (quan lang xưa khi chết thường chôn theo rất nhiều của cải).

Nhiều người tìm được thạp đồng, trống đồng, bát đĩa thời nhà Thanh và trở nên giàu có. Những kẻ săn lùng đồ cổ đã đến đây, chẳng mấy chốc rừng đá rộng lớn đã tan hoang.

Mường “ma” đến thời điểm này vẫn đang ngủ quên.

Theo Hải Anh (Vietnamnet)